Kako su Sovjeti planirali invaziju Jugoslavije

Bivša, socijalistička, Jugoslavija bila je od trenutka formiranja, pa do svog kraja, teritorija koju su u ratnim planovima, “zauzimale” i trupe NATO i tenkovske divizije tadašnjeg sovjetskog bloka. Još od Tršćanske krize, kada je očekivan prodor angloameričkih i italijanskih trupa preko Istre do Rijeke, tadašnji jugosovenski politički vrh, planirao je dugotrajni i žilavu borbu, do konačnog oslobođenja.


Svi odbrambeni vojni planovi SFRJ bili su usmereni prema napadu od strane Varšavskog pakta, dok se smatralo da intervencija NATO snaga ne predstavlja realnu opasnost, tj. da su minimalne šanse da do toga dođe.

Ratna doktrina se oslanjala na iskustvo partizana iz Drugog svetskog rata – pošto se znalo da Jugoslavija ne može da pruži realan otpor sovjetskim tenkovskim divizijama u ravničarskim delovima SFRJ, čekalo bi se da agresor forsiranjem Save pređe u područje dinarskog planinskog masiva gde bi se sa neprijateljem ratovalo gerilski.

Prva realna pretnja sovjetske invazije na Jugoslaviju bila je u vreme sukoba Staljin-Tito. Sovjetske divizije potpomognute mađarskim jedinicama bile su spremne za invaziju na Jugoslaviju, međutim takva naredba nikada nije došla od Staljina iako je na jugoslavensko-mađarskoj granici trajala konstantna napetost i spremnost da se krene u invaziju.

Legenda Drugog svjetskog rata, maršal Žukov napravio je plan masivnog padobranskog desanta na bosanski plato čime bi se, znajući za jugoslavenski plan odbrane u dinarskom planinskom masivu, prišlo jugoslavenskoj odbrani sa leđa u cilju njenog razbijanja.

Posebno je zanimljiv događaj koji se dogodio u doba korejske krize. Jugoslovenski graničari su na Đerdapu primetili kako sovjetska ratna flotila ulazi u jugoslavenske vode Dunava.

Po sporazumu iz 1948. ratne flotile svih podunavskih zemalja imale su pravo slobodnog prolaska Dunavom kao međunarodnom rekom. Na očiglednu provokaciju vojska nije odgovarala jer je sovjetska flotila imala legalno pravo prolaska kroz jugoslovenske vode. Flotila je bez incidenta prošla kroz Jugoslaviju i uplovila u mađarske vode Dunava posle Batine, tj. Bezdana.

Nakon Staljinove smrti i dolaska Nikite Hruščova na vlast u SSSR-u, stabilizuju se odnosi SFRJ i SSSR-a čime se uveliko smanjuje opasnost od sovjetske invazije na Jugoslaviju do Titove smrti.

U vremenu kada se Tito teško razboleo, na zapadu postoji bojazan da će Varšavski pakt vojno intervenisati posle njegove smrti, znajući da će njegova smrt destabilizirati državu. Admiral Branko Mamula u svojoj knjizi Smrt Jugoslavije iznosi sledeće

- Zapadne obaveštajne službe, zainteresovane da li Varšavski ugovor nešto priprema kako bi promenio položaj Jugoslavije, pratile su ove pokrete mnogo lakše nego mi i potvrđivale su, da se u Mađarskoj grupišu snage. Prema njihovim procenama, iz SSSR–a su na putu dve svježe divizije.

U Mađarskoj se već nalazila sovjetska grupacija od četiri divizije, od čega dve oklopne, uz šest mađarskih divizija i značajne vazduhoplovne grupacije za podršku. Uočen je i pojačan trajektni saobraćaj između Odese i Varne sa ukrcanom vojnom tehnikom i opremom.

Bugarska je u to vreme imala tri armije kopnene vojske koje su bile orijentisane prema Turskoj, Grčkoj i Jugoslaviji. Stizala je tehnika i oprema i za formiranje četvrte armije, pa bi prema Makedoniji i Albaniji bile ešalonirane dve armije.

Zapravo se ni tada ni kasnije nije uspelo sa dovoljno verojatnoće utvrditi, da li je tehnika i oprema bila namenjena za četvrtu bugarsku armiju ili bi se formirala posebna sovjetska armija za slučaj odluke da se izbija na južni Jadran i Sredozemlje.

U Bugarskoj su se, nedaleko od naše granice, izvodile zimske vežbe većih razmera nego prethodnih godina, i mi smo ih mogli pratiti.